SAHİH-İ BUHARİ

Bablar - Konular - Numaralar

KİTABU’L VUDU’

<< 142 >>

باب: مسح الرأس كله.

38. Başın Tümünü Meshetmek

 

-لقول الله تعالى: {وامسحوا برؤوسكم} /المائدة: 6 /.وقال ابن المسيب: المرأة بمنزلة الرجل، تمسح على رأسها، وسئل مالك: أيجزىء أن يمسح بعض الرأس؟ فاحتج بحديث عبد الله بن زيد.

 Allah Teala:"Başınızı meshedin [Maide, 6] buyurmuştur. İbnu'l-Müseyyeb şöyle demiştir: "Kadın da erkek gibi başını mesheder."    Malik'e "Kişinin başının bir kısmını meshetmesî yeterli olur mu?" diye so­ruldu, o Abdullah İbn Zeyd hadisini delil getirdi.

 

حدثنا عبد الله بن يوسف قال: أخبرنا مالك، عن عمرو بن يحيى المازني عن أبيه:

 أن رجلا قال لعبد الله بن زيد، وهو جد عمرو بن يحيى: أتستطيع أن تريني كيف كان رسول الله صلى الله عليه وسلم يتوضأ؟ فقال عبد الله بن زيد: نعم، فدعا بماء، فأفرغ على يديه فغسل مرتين، ثم مضمض واستنثر ثلاثا، ثم غسل وجهه ثلاثا، ثم غسل يديه مرتين إلى المرفقين، ثم مسح رأسه بيديه، فأقبل بهما وأدبر، بدأ بمقدم رأسه حتى ذهب بهما إلى قفاه، ثم ردهما إلى المكان الذي بدأ منه، ثم غسل رجليه.

 

[-185-] Amr İbn Yahya el-Mazini'nin babasından rivayet ettiğine göre bir adam Abdullah İbn Zeyd'e -yani Amr İbn Yahya'nın dedesine- "Bana Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in nasıl abdest aldığını gösterebilir misin?" diye sordu. Abdullah İbn Zeyd "Evet" dedi ve (abdest almak İçin) su istedi. Eline su dökerek iki kere yıkadı. Sonra üç kere ağzını çalkaladı ve burnuna su verdi. Sonra yüzünü üç kere yıkadı, sonra kollarını dirseklere kadar ikişer ikişer yıkadı. Sonra ba­şını iki eliyle meshetti. Ellerini bir öne bir arkaya götürdü. Şöyle ki: Başının ön kısmından başlayarak ensesine kadar götürdü, sonra başladığı yere getirdi. Sonra ayaklarını yıkadı.

 

Tekrar: 186, 191, 192, 197, 199.

 

 

AÇIKLAMA:     Said İbnü'l-Müseyyeb'den rivayet edilen sözü, İbn Ebî Şeybe muttasıl bir senetle şu şekilde rivayet etmiştir: "Erkek ve kadın meshetmede eşittir". Ahmed İbn Hanbel'den "Kadının başının ön kısmını meshetmesi yeter" dediği rivayet edilmiştir.

 

Ayet ve hadisin delil getirilme yönü şudur: Ayetin lafzı mücmeldir. Çünkü bu ayetteki "ba" harfi zaid kabul edilerek "başın tümünü meshediniz" şeklinde anlaşılmaya müsait olduğu gibi, "ba" harfi teb'iz (bir şeyin bir kısmını ifade et­me/bölme) için kabul edilerek "başın bir bölümünü meshediniz" şeklinde anla­şılmaya da müsaittir. Hz. Peygamber'in fiili ile ayetten ilk ihti­malin kasdediidiği ortaya çıkmıştır. Onun, saçının bir kısmını meshettiği yalnızca Muğire hadisindeki "perçemine ve sarığına meshetti" İfadesinde sabit olmuştur. Bu, başın tümünü meshetmenin farz olmadığını göstermektedir.

 

Resulullah'ın nasıl abdest aldığını bana gösterebilir misin?" ifadesi öğrenci­nin hocasına karşı yumuşak ifade kullanmasına delildir. O, öğretimde daha etkili olması için fiilen göstermesini istemiştir.

 

Elini İki kere yıkadı": İmam Malik'in rivayetinde de bu şekilde "el" kelimesi tekil gelmiştir. Buharî'de yer alan Vüheyb ve Süleyman İbn Bilal rivayetinde, Ebu Nuaym'daki Dareverdî rivayetinde "iki elini üçer kere yıkadı" şeklindedir. Müslim'deki Halid İbn Abdullah rivayetinde de böyledir. Bu raviler hadis hafızı olup hepsi de aynı hususta bir araya gelmişlerdir. Onların fazla olarak rivayet ettikleri şey, tek bir hafızın rivayetine tercih edilir.

 

Bu hadis, uykudan kalkması söz konusu olmasa bile eli kaba sokmadan ön­ce yıkamaya delildir. Nitekim bunun benzeri Hz. Osman hadisinde de geçmiştir. Burada "ellerden" kasıt yalnızca bilekten aşağı olan kısımdır.

 

Bu hadis, ağzı çalkalama ve burna su vermenin bir su ile yapılmasının müs~ tehap olduğuna delil getirilmiştir. Aşağıda az sonra gelecek Halid İbn Abdullah rivayetinde İse "tek bir avuç su ile ağzını çalkaladı ve burnuna su verdi. Bunu üç kere yaptı" denilmektedir. Bu, her defasında mazmaza ve istinşakı aynı su ile yapma konusunda açık bir ifadedir.

 

Alimler kolları yıkama hükmünün kapsamına dirseklerin girip girmediğinde ihtilaf etmişlerdir. Dirseklerin girdiğine,

 

Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in fiili delil olarak getirilebilir.

 

Darekutnî'de hasen bir senetle Hz. Osman'ın abdest alışı ile ilgili olarak şu rivayet yer almaktadır; "Kollarını dirseklere kadar, öyle kî pazularının kenarlarına kadar yıkadı". Yine Darekutnî'de Cabir'den şu rivayet vardır: "Resulullah abdest aldığında suyu dirseklerine götürürdü". Ancak bunun senedi, zayıftır.

 

Bezzar ve Taberanî'de Vail İbn Hucr'dan abdestin alınışı ile ilgili rivayette: "Kollarını, dirsekleri geçinceye kadar yıkadı" ifadesi yer almaktadır.

 

Şafiî el-Ümm'de şöyle demiştir: Abdestte dirseklerin de yıkamaya dahil ol­duğu konusunda muhalif bir görüş belirten bilmiyorum.

 

Başı meshederken ellerin öne ve arkaya götürülmesinin hikmeti başın iki kısmını da kaplama mesh yapmaktır.

 

Aşağıda gelecek Vüheyb rivayetinde "sonra ayaklarını topuklarına kadar yı­kadı" denilmektedir. Meşhur görüşe göre burada "topuk" ile ayak bileğinin iki kenarındaki küçük çıkıntılar kasdedilmektedir.

 

Hadîsten Çıkan Bazı Sonuçlar

 

Abdestin başında iki ele de su dökerek yıkamak

Aynı abdestte bazı organlar bir kere, bazıları iki kere, bazıları üç kere yıka­nabilir.

 

Devlet başkanı, idaresindekilerden birinin evine gidebilir ve ev halkı onun ihtiyaç duyduğunu düşündükleri şeyi önceden getirebilir.

 

Su getirme konusunda başkasından yardım istemek mekruh değildir. 

 

Fiil İle öğretme

 

Abdest almak için az miktardaki suya avucunu daldırmak suyu "kullanıl­mış su" hükmüne taşımaz. Çünkü Vüheyb ve diğerlerinin rivayetinde "Sonra elini kaba soktu ve yüzünü yıkadı  denilmektedir.

 

باب: غسل الرجلين إلى الكعبين.

39. Ayakları Topuklara Kadar Yıkamak

 

حدثنا موسى قال: حدثنا وهيب، عن عمرو، عن أبيه:

 شهدت عمرو بن أبي حسن: سأل عبد الله بن زيد، عن وضوء النبي صلى الله عليه وسلم، فدعا بتور من ماء، فتوضأ لهم وضوء النبي صلى الله عليه وسلم فأكفأ على يده من التور، فغسل يديه ثلاثا، ثم أدخل يه في التور، فمضمض واستنشق واستنثر، ثلاث غرفات، ثم أدخل يده فغسل وجهه ثلاثا، ثم غسل يديه مرتين إلى المرفقين، ثم أدخل يده فمسح رأسه، فأقبل بهما وأدبر مرة واحدة، ثم غسل رجليه إلى الكعبين.

 

[-186-] Amr İbn Ebu Hasen'den rivayet edildiğine göre, Abdullah Ibn Zeyd'e Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)’in nasıl abdest aldığı sordu. Abdullah İbn Zeyd de bir kap su istedi. Sonra onlara Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in abdest aldığı gibi abdest aldı. Şöyle ki: Kaptan eline su alarak ellerini iki kere yıkadı. Sonra elini kaba soktu, üç avuç su ile ağzına su verdi, burnuna su çekti ve sümkürdü. Sonra elini kaba soktu ve yüzünü üç kere yıkadı. Sonra kollarını dirseklere kadar yıkadı. Sonra elini kaba soktu ve başını meshetti. Ellerini bir kere öne ve arkaya götürdü. Sonra ayaklarını topuklara kadar yıkadı.